Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść




Budynek nr 2, ul. Szkolna, Sokołowsko
Hellrid: Dzięki, dopisałem do obiektu i do ulicy Głównej, nie jestem w stanie potwierdzić że w budynku obok była kawiarnia Jaga, a wolałbym aby było to na 100%.
Restauracja na Górze Parkowej, Boguszów-Gorce
Popski: Taka moda. Jest trochę tego typu pocztówek na stronie. Tu zielonogórska z wspólnym motywem: .
Dom Zdrojowy Sanatorium Uzdrowiskowe Nr 1, ul. Kolejowa, Szczawno-Zdrój
Kolekcja-BieniasiewiczT.: Zamieściłem odrobinkę lepszy skan
Budynek nr 65, Jaczków
Przemysław09: Znalazłem źródło według którego ten budynek miał pełnić funkcję gospody pod nazwą „Zur Hoffnung" Właścicielami tej karczmy byli: August Höhmann, później Johann Kellner, Richard Kuhn, a ostatnim był Herr Tilch. Zródło:
Budynek nr 65, Jaczków
Przemysław09: Znalazłem źródło według którego ten budynek miał pełnić funkcję gospody pod nazwą „Zur Hoffnung" Właścicielami tej karczmy byli: August Höhmann, później Johann Kellner, Richard Kuhn, a ostatnim był Herr Tilch. Zródło:
Budynek nr 65, Jaczków
Przemysław09: Znalazłem źródło według którego ten budynek miał pełnić funkcję gospody pod nazwą „Zur Hoffnung" Właścicielami tej karczmy byli: August Höhmann, później Johann Kellner, Richard Kuhn, a ostatnim był Herr Tilch. Zródło:

Ostatnio dodane
znaczniki do mapy

MacGyver_74
dariuszfaranciszek
foto-baron
Rob G.
Tony
Rob G.
Rob G.
McAron
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74
prysman
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74
MacGyver_74
Jan R
Danuta B.

Ostatnio wyszukiwane hasła


 
 
 
 
Nazwy miast w byłym województwie wałbrzyskim
Autor: bogdanow°, Data dodania: 2018-05-12 20:51:28, Aktualizacja: 2018-05-12 20:53:40, Odsłon: 6037

Wykaz miast wraz z wyjaśnieniem ich pochodzenia

Województwo wałbrzyskie zostało utworzone na podstawie ustawy z dnia 28 maja 1975 roku o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz. U.1975 nr 16 poz.91). Istniało w okresie od 1 czerwca 1975 roku do 31 grudnia 1998 roku. Z dniem 1 stycznia 1999 roku terytorium województwa weszło w skład nowo utworzonego województwa dolnośląskiego.

Kilka słów o budowie językowej nazw miejscowych.

Są trzy zasadnicze źródła, na bazie których tworzone są nazwy nazwy miejscowe: wyrazy pospolite, nazwy osobowe oraz inne nazwy geograficzne. W obrębie tych żródeł wydziela się następujęce grupy nazw:

1. Nazwy topograficzne (wyrażają właściwości topo- lub geograficzne).

2. Nazwy kulturalne lub kulturowe (wskazują na dzieła rąk ludzkich, urządzenia, instytucje, wytwory kultury społecznej i duchowej)

3. Nazwy etniczne (stanowią określenia mieszkańców jakiegoś terenu względnie członków jakiś grup plemiennych czy narodowościowych bądź przesiedleńców z innej miejscowości).

4. Nazwy służebne oraz zawodowe (określały ludzi, którzy wykonywali we wczesnym średniowieczu jakieś powinności dla dworu książęcego lub jakiś zawód czy rzemiosło).

5. Nazwy patronimiczne (wskazywały w okresie wczesnośredniowiecznym na potomków lub poddanych człowieka, którego imię, przezwisko czy nazwa jego zawodu lug godności tkwi w danej nazwie).

6. Nazwy dzierżawcze (oznaczały pierwotnie miejscowości stanowiące kiedyś własność człowieka, od którego imienia lub od nazwy godności dana nazwa została utworzona różnymi przyrostkami słowotwórczymi).

7. Nazwy rodowe (oznaczały mieszkańców osad nazywanych na podstawie nazwy osobowej, jakiej wspólnie członkowie tego samego rodu używali, względnie jaką ich wszystkich określano).

8. Nazwy zdrobniałe (oznaczały osady nazywane od innych miejscowości).

9. Nazwy wieloznaczne (które są jasne, jeśli idzie o ich pochodzenia, nie dają się w jednoznaczny sposób zakwalifikować do którejś z wyżej wymienionych grup).

10. Nazwy ciemne (nazwy, których pochodzenia nie można w sposób dostateczny objaśnić).

Oprócz tego w nazewnictwie miejscowym znajduje się wiele takich nazw, które zdradzają obce cechy językowe (czeskie, ukraińskie, a przede wszystkim niemieckie).

Wykaz miast województwa wałbrzyskiego wraz z wyjaśnieniem ich nazw

Miasto

Pochodzenie nazwy

Wałbrzych

Nazwa jest spolszczoną nazwą niemiecką Waldenburg (leśne miasto) i pochodzi od nazwy skróconej Walmbrich (spolszczona postać brzmiała Walbrzych, znana w XIX w., przekształcona później w Wałbrzych)

Bardo

Nazwa topograficzna. Pochodzi od wyrazu bardo, oznaczającego wzgórze

Bielawa

Nazwa topograficzna. Nawiązuje do wyrazu bielawa, tj. łąka błotna

Boguszów

Nazwa o charakerze kultowym. Pochodzi od pierwotnej nazwy Boża Góra

Bystrzyca Kłodzka

Nazwa topograficzna. Pochodzi od nazwy rzeki Bystrzycy, a ta od wyrazu bystry

Duszniki-Zdrój

Nazwa służebna. Pochodzi od wyrazu dusznik, tj. chłopa spełniającego powinności służebne na rzecz kościoła

Dzierżoniów

Nazwa dzierżawcza. Pochodzi od nazwy osobowej ks. Jan Dzierżoń, który był badaczem pszczół

Głuszyca

Nazwa kulturowa. Nawiązuje do wyrazu głuchy, oznaczający pustą wieś

Jaworzyna Śląska

Nazwa topograficzna. Pochodzi od wyrazu jawor (gatunek drzewa)

Jedlina-Zdrój

Nazwa topograficzna. Pochodzi od wyrazu jedlina, tj. las jodłowy

Kłodzko

Nazwa kulturowa. Pochodzi od wyrazu kłoda

Kudowa-Zdrój

Nazwa kulturowa. Pochodzi prawdopodobnie od wyrazu chudoba, tj. majątek, posiadłość

Lądek-Zdrój

Nazwa wieloznaczna. Pochodzi od wyrazu ląd, tj. suche miejsce lub od wyrazu lędo, tj. nieuprawne pole

Mieroszów

Nazwa nawiązuje do nazwy niemieckiej Friedland (kraj pokoju). Człon mier pochodzi od wyrazu mir, tj. pokój

Międzylesie

Nazwa topograficzna. Pochodzi od wyrazu międzylesie, tj. teren między lasami położony

Niemcza

Nazwa niejasnego pochodzenia, mimo narzucającego się związku z nazwą narodu Niemcy

Nowa Ruda

Nazwa pochodzenia nimieckiego. Jest tłumaczeniem nazwy Neurode

Pieszyce

Nazwa patronimiczna. Nawiązuje do imienia Pieszko, będącego zdrobnieniem od imienia Piotr

Piława Górna

Nazwa topograficzna. Pochodzi od nazwy rzeki Piławy, a ta od wyrazu pilić, tj. naglić

Polanica-Zdrój

Nazwa topograficzna. Nawiązuje do wyrazu polana

Radków

Nazwa dzierżawcza. Pochodzi od nazwy osobowej Radek (Radosław)

Stronie Śląskie

Nazwa topograficzna. Pochodzi od wyrazu stronie, tj. jedna strona góry

Strzegom

Nazwa dzierżawcza. Pochodzi od nazwy osobowej Strzegom

Szczawno-Zdrój

Nazwa topograficzna. Nawiązuje do żródeł szczawianowych wody mineralnej

Szczytna

Nazwa topograficzna. Nawiązuje do wyrazu szczyt, tj. wzniesienie

Świdnica

Nazwa wieloznaczna. Pochodzi od nazwy rośliny świdwa (dereń) lub od przymiotnika świd, tj. jasny

Świebodzice

Nazwa nawiązuje do nazwy niemieckiej Freiburg (wolne miasto). Ma związek z wyrazem świeboda, tj. wolność

Ząbkowice Sląskie

Nazwa patronimiczna. Pochodzi od nazwy osobowej Ząbek

Ziębice

Nazwa patronimiczna Pochodzi od nazwy osobowej Zięba

Złoty Stok

Nazwa kulturowa. Nawiązuje do tradycji wydobycia złota aż do XVII wieku

Źródła:

1. Stanisław Rospond "Słownik etymologiczny miast i gmin" Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 1984

2. Kazimierz Rymut "Nazwy miast Polski" Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 1987

3. Andrzej Plewko, Józef Wang "Herbarz miast Polski" Wydawnictwo Arkady, Warszwa 1994

B.W.


/
SyG | 2018-05-13 20:39:58
Niemiecka nazwa Neue Rode, oznacza oczyszczone (nowe) miejsce po wyciętym lesie, karczowisko. Nazwa polska powstała przez nieprawidłowe tłumaczenie słowa "Rode", które ktoś uznał za słowo "ruda", pasujące w jakiś sposób do istniejących w miejscowości kopalni.
bogdanow | 2018-05-14 12:43:48
Zgadza się. Na to wskazuje herb Nowej Rudy. Herb przedstawia pień ściętego drzewa. Pień wskazuje miejsce wykarczowane. Ale Komisja URM po 1945 roku przyjmując nazwę Nowa Ruda wskazała, że jest to tłumaczenie nazwy niemieckiej. Z kolei autorzy trzeciej publikacji (pod tabelą) nazwę Nowa Ruda wiążą z tradycją górnictwa, bowiem to dawna nazwa kopalni.
kazimierz adamski | 2018-05-14 22:25:28
Nie kopalni ale do koloru gleby,która jest czerwonawa ze względu na związki żelaza
bogdanow | 2018-05-15 08:24:17
Przytaczam treść ze źródła 3.: (...) Nazwę miasto wywodzi od mającego tutaj dawne tradycje górnictwa, ruda to dawna nazwa kopalni (...)
ragnar | 2018-05-13 23:24:48
Z tego co mi wiadomo nazwa miasta Wałbrzych pochodzi od czeskiej nazwy Valbřich.
bogdanow | 2018-05-14 12:57:13 | edytowany: 2018-05-14 12:57:53
W trzech publikacjach przedstawionych jako źródło informacji zawartych w tabeli autorzy nie powołują się na pochodzenie polskiej nazwy polskiej Wałbrzych z nazwy czeskiej Valbřich. Zatem proszę podać źródło Twojej informacji.
Kazimierz Jacek | 2018-05-14 18:08:00
Co do nazwy Bielawa też mam zastrzeżenia, gdyż z różnych źródeł dowiadywałem się, iż nazwa pochodzi od rzeczki strumyka który kiedyś nazywał się Biela, Biała a aktualnie Bielawica, wzdłuż którego usytuowana jest ta miejscowość, onegdaj najdłuższa wieś na DŚ (Lange Bielau)
bogdanow | 2018-05-15 08:19:23
Przytaczam treść ze źródła 2.: (...) W XIV w. nazwa notowana była jako Bela Inferrior i Bela Superrior (1300). Spotyka się też zapisy typu Bielau (1370). Najstarsze przekazy sugerują, że nazwa brzmiała niegdyś Biała. Rozróżniano Białą Dolną i Białą Górną, tę ostatnią też Białą Długą, (Neder Bele - Bielau Langen 1370). Z formy germanizowanej została wtórnie utworzona postać Bielawa nawiązująca do wyrazu bielawa "błotna łąka".
franz12 | 2018-05-15 11:14:59
To ja poproszę coś o Radku założycielu Radkowa. Bo ważna to postać musiała być.
moose | 2018-05-15 12:29:55
Bardo -> nie widzę żadnego powiązania słów bardo i wzgórze. Bardo pochodzi od Warthy -> Warty -> straży, a zatem miejsca strzegącego wjazdu do Hrabstwa Kłodzkiego i Czech.
bogdanow | 2018-05-16 11:38:19
Przytaczam treść ze źródła 1.: (...) Stpol. Bardo = "wzgórze' (por. czeskie brdo) jest prostym, topograficznym określeniem warowni wzniesionej na wzgórzu. Nie należy łączyć - ze względu na zapis czes. brido - z brodem lub wartą, strażnicą - z powodu zniemczonej późniejszej pisowni Wartha, Warta 1310 r. (...)
moose | 2018-05-15 12:59:48
Oczywiście mylny trop i bzdura. Jest to fonetyczne przejście z czeskiej nazwy Hradek -> Gródek, co po czesku znaczy mały zamek.
franz12 | 2018-05-15 14:47:54
Tak czytałem ale z chęcią bym przeczytał z tych źródeł. W sumie czeska nazwa też pojawia się późno.
bogdanow | 2018-05-16 09:21:53
Przytaczam treść ze źródła 2.: (...) W XII w. występuje Bardo jako gród kasztelański (Barda 1155, Bardo 1245, Bardo 1290). Nazwa pochodzi od zaginionego już w języku polskim wyrazu bardo, oznaczającego wzgórze.
moose | 2018-05-16 09:26:46
Wiem że przytaczasz i nie mam do Ciebie tutaj uwag - chodzi o to, że są także inne źródła, które akurat nie mają takiego nacechowania "piastowskiego od tysiącleci", tylko sięgają szerzej. Być może zasadna jest jeszcze pogłębiona kwerenda.
moose | 2018-05-15 12:36:21
Artykuł obciążony jest błędem pierwotnym bo powinien uwzględniać etymologię niemiecką nazw miejscowości - także w niektórych przypadkach sięgających korzenia słowiańskiego) i ewentualne przeniesienie ich na nazewnictwo polskie, lub uzasadnienie dla przyjęcia nazw polskich bez powiązania z nazwą niemiecką. W przypadku Wałbrzycha przeniesienie Waldenburga na Wałbrzych wcale nie jest oczywiste i zgadzam się z Ragnarem że zaistniała tu po drodze nazwa czeska Valbr'ich, być może od Wald Bruch - jako Leśny Łom. Zatem bez odniesienia do niemieckich nazw (o ile to zasadne - np. przy Głuszycy, czy Bardzie) wyjaśnienie pochodzenia nazw jest moim zdaniem niekompletne.
bogdanow | 2018-05-16 09:46:18
Moją intencją było przedstawienie w jednym zdaniu pochodzenie tych nazw, nie wnikając w szczegóły zmian w brzmieniu wyrazów w czasie (wówczas artykuł mógłby mieć rozmiar "książki"). Przed przystąpieniem napisania tego artykułu zapoznałem się z treścią trzech pozycji książkowych pod tabelą. Musiałem dokonać swoistej syntezy zawartych w nich treści o danej nazwie, aby tę treść umieścić w jednym zdaniu. Źródłem wiodącej jest pozycja "Słownik etymologiczny miast i gmin" (autorzy pozostałych dwóch źródeł w swoich książkach nawiązują do Słownika). Słownik ten dosyć obszernie analizuje pochodzenie nazw miejscowych, niekiedy podaje wiele wariantów pochodzenia, zwłaszcza nazw spolszczonych z języka niemieckiego. Tutaj przykład Wałbrzycha.
moose | 2018-05-16 12:50:28
Nadal twierdzę że nie ma logiki w przeniesieniu nazwy Waldenburg -> Wałbrzych, ani znaczeniowo, ani fonetycznie. Nie kwestionuję Twojej pracy, ale oczekiwałbym naukowej dyskusji, co zresztą mimowolnie wyszło.
bogdanow | 2018-05-16 11:53:39
Jeżeli któreś z kwestii jest obarczone błędami, to takie zastrzeżenia należy kierować do autorów publikacji wymienionych pod tabelą. Nieżyjący już pan Stanisław Rospond (autor Słownika) był językoznawcą i profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego, autorem wielu prac onomastycznych. W swojej pracy nie wspomina jakoby nazwa Wałbrzych pochodziła od czeskiej nazwy Valbřich.
bogdanow | 2018-05-16 12:02:12
I odrzuca pochodzenie nazwy Bardo od niem. nazwy Wartha
moose | 2018-05-16 12:46:29
Bo pisał tę pracę w 84 roku. A mamy rok 2018 i inną rzeczywistość. Choć akurat tutaj odsłowiańska Brida -> Bród brzmi sensowniej niż Bardo - Pagórek. A już najzabawniejszy jest ten Radek w Radkowie. To już zakrawa na ignorancję.
bogdanow | 2018-05-16 18:09:28
Akurat pan Rospond umarł w 1982 roku we Wrocławiu. Jeżeli są inne źródła, nieznane mi (Twój komentarz powyżej) to proszę je przytoczyć.
franz12 | 2018-05-16 21:06:03
Bardziej chyba chodzi iż ci panowie te nazwy ustalali. Nie mieli chyba za wielu źródeł a czas gonił. Nikt nie ma pretensji ale przez lata zmieniła się sytuacja. Nie znam tych pozycji, wstyd powiedzieć, ale za źródła bym uznał jakieś teksty pierwotne. Zapiski kościelne, mapy... Z poważniem dla pracy ;).
moose | 2018-05-17 08:58:39
; ; - wystarczy na razie
bogdanow | 2018-05-17 13:29:46
Te publikacje mogłyby być źródłem do napisania osobnego artykułu uwzględniającego objaśnienia niemieckich nazw miejscowości.
moose | 2018-05-17 15:04:36
Pochodzenie części nazw polskich wynika z tych publikacji również. I jestem przekonany że z perspektywy czasu, zasobów wiedzy i obiektywuzmu można to zrobić lepiej niż ww. Można to pozostawić z w ramach kronikarskiej funkcji, jednak IMHO prosi się o dyskusję i korektę nieścisłości. Po to też że jesteśmy opiniotwórczy i nie powinniśmy powielać pólprawd.